Maymun çiçeği nedir ve nasıl yayılır? – Dünyanın dört bir yanından son dakika sağlık haberleri
Mevcut salgının, virüsün yeni bir varyantıyla ilişkili olması nedeniyle öncekilere göre daha endişe verici olduğuna inanılıyor.
Uzmanlar bunun şu ana kadar görülen en tehlikeli varyant olduğu konusunda uyarıyor.
VİRÜS NE KADAR YAYGIN VE HANGİ ÜLKELERDE?
Mpox hastalığına maymun çiçeği virüsü neden olur. Maymun çiçeği virüsü çiçek hastalığıyla aynı gruba aittir ancak onun kadar tehlikeli değildir.
Başlangıçta virüs yalnızca hayvanlardan insanlara bulaşıyordu, ancak artık insandan insana da bulaşabiliyor.
En çok Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi ülkelerdeki uzak tropikal yağmur ormanı köylerinde yaygındır.
Bu bölgelerde her yıl binlerce vaka ve yüzlerce ölüm yaşanıyor. Virüsten en çok etkilenenler ise 15 yaş altı çocuklar.
Şu anda virüsün iki farklı türü bulunuyor.
“Clade 1” Orta Afrika’ya özgü bir türdür. “Clad 1b” mevcut salgında gözlemlenen yeni ve en ciddi virüs türüdür.
Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), 2024 yılı başından temmuz ayı sonuna kadar 14.500’den fazla MPOX enfeksiyonunun ve 450’den fazla MPOX ölümünün gerçekleştiğini duyurdu.
Bu, 2023’ün aynı dönemine kıyasla enfeksiyonlarda %160, ölümlerde ise %19’luk bir artışı temsil ediyor.
Maymun çiçeği (mpox) vakalarının %96’sı Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde meydana gelse de hastalık aynı zamanda Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda dahil olmak üzere normalde endemik olmadığı birçok komşu ülkeye de yayılmıştır.
Batı Afrika’da görülen “Clade II” adı verilen daha hafif bir çiçek hastalığı türü, 2022’de küresel bir salgına neden oldu.
Virüs, normalde görülmediği Avrupa ve Asya bölgeleri dahil olmak üzere Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 100’e yakın ülkeye yayıldı. Bu dönemde hassas grupların aşılanmasıyla salgın kontrol altına alındı.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde hastalığa karşı aşı ve tedavilere erişim yetersiz olup sağlık yetkilileri hastalığın yayılmasından endişe duymaktadır.
BELİRTİLER NELERDİR?
İlk belirtiler ateş, baş ağrısı, şişlik, sırt ağrısı ve kas ağrısını içerir.
Ateş düştükten sonra, genellikle yüzde başlayan ve vücudun diğer bölgelerine, çoğunlukla da avuç içlerine ve ayak tabanlarına yayılan bir döküntü gelişebilir.
Aşırı derecede kaşıntılı veya ağrılı olabilen döküntüler değişebilir ve farklı aşamalardan geçebilir, sonunda bir kabuk oluşturup düşebilir. Bazen döküntüler ciltte yara izleri bırakabilir.
Enfeksiyon genellikle kendi kendine iyileşir ve yaklaşık 14 ila 21 gün sürer.
Ağır vakalarda lezyonlar başta ağız, gözler ve cinsel organlar olmak üzere tüm vücuda yayılabilir.
Nasıl bulaşır?
Mpox, enfekte bir kişiyle yakın temas yoluyla kişiden kişiye yayılır. Buna cinsel ilişki, cilt teması ve enfekte bir kişinin yanında konuşmak veya nefes almak da dahildir.
Virüs ayrıca açık yaralardan, solunum yollarından veya gözler, burun veya ağız yoluyla da bulaşabilir.
Hastalık ayrıca çarşaf, yatak takımı, elbise ve havlu gibi virüs bulaşmış nesnelere dokunulduğunda da yayılabilir.
Diğer bir tehlike ise maymun, sıçan ve sincap gibi enfekte hayvanlarla yakın temastır.
2022 küresel salgını sırasında virüs öncelikle cinsel temas yoluyla yayıldı.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki mevcut salgın da cinsel temastan kaynaklanıyor.
KİMLER RİSK ALTINDADIR?
Vakaların çoğu cinsel açıdan aktif kişilerde ve erkeklerle seks yapan erkeklerde görülür.
Birden fazla partneri olan veya yeni cinsel partneri olan kişiler de risk altında olabilir.
Ancak sağlık çalışanları ve aile üyeleri de dahil olmak üzere semptomları olan biriyle yakın temasta bulunan herkes virüse yakalanabilir.
Mpox virüsü bulaşmış kişilerle yakın temastan kaçınılması ve virüsün bulunduğu yerlerde ellerin sık sık yıkanması öneriliyor.
Mpox’lu kişiler vücutlarındaki döküntüler kayboluncaya kadar kendilerini izole etmelidir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), iyileştikten sonra 12 hafta boyunca cinsel ilişki sırasında önlem olarak prezervatif kullanılması gerektiğini belirtiyor.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Çiçek hastalığına karşı kullanılan tedavi yöntemleri çiçek hastalığına da faydalı olabilir ancak bunların etkinliği henüz yeterince bilinmemektedir.
Mpox salgınları enfeksiyonların önlenmesiyle kontrol edilebilir. Bu aşılama yoluyla yapılabilir.
Şu anda hastalığa karşı üç aşı var, ancak bunlar yalnızca risk altındaki kişilere veya enfekte bir kişiyle yakın temasta bulunan kişilere uygulanıyor.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yaygın bir aşılama programını önermemektedir.
Ne kadar koruma sağladıklarını anlamak için yeni MPOX varyantlarına karşı daha fazla aşı testi yapılması gerekiyor.
DSÖ yakın zamanda ilaç üreticilerinden hastalığa karşı aşıları, henüz onaylanmamış olsalar bile ihtiyaç duyulan ülkelerde acil kullanım için kullanılabilir hale getirmelerini istedi.
